İSVEÇ KRONU (SEK) HAKKINDA BİLGİLER
İsveççe "svensk krona" olarak bilinen İsveç kronu, 1873 yılından bu yana ülkenin resmi para birimidir. İsveç dışında Aland Adaları'nda da kullanılmaktadır. Uluslararası para kodu, SEK'tir ve alt birimi öredir. 100 öre, 1 krona eşittir. İsveç Ulusal Bankası tarafından basımı yapılmaktadır. İsveç Merkez Bankası, İsveç Bankası ve Riksbank isimleriyle de anılan İsveç Ulusal Bankası, dünyanın en eski merkez bankası konumundadır.
İsveç kronu, 1873 yılında İskandinav ortak para birimi olarak kabul edilmiştir. Kron, Birinci Dünya Savaşı'na kadar İsveç, Danimarka ve Norveç'te resmi para birimi olarak kullanılmıştır. Bu ortak kullanımın sona ermesiyle birlikte her ülke kronun önüne kendi ismini getirmiştir.
İsveç parası, 1931 yılına kadar altın ile desteklenmiştir. Kağıt sertifikalar ise altın para ile değiştirilmiştir. 1975 yılına kadar merkez bankası, İsveç anayasalarına göre kağıt sertifikaları, altına çevirmek zorundaydı. Buna karşın 1931 yılında özel geçici bir yasa getirildi ve banka bu yükümlülükten muaf bırakıldı.
Sabit kur rejimini benimseyen İsveç kronunda sistem, 1992 yılının Kasım ayında çökmüştür. Ardından 1993 yılının Ocak ayında merkez bankası, dalgalı kur rejimini temel alan yeni bir para politikası geliştirdi. Merkez bankası aynı zamanda bir enflasyon hedefi belirlemiştir. İsveç, 1991 – 1993 yıllarında ciddi bir resesyon sorunu yaşamıştır. Bu resesyon, 90'lı yılların başında enflasyonu % 2 civarına düşürmüştür. Düşük enflasyon oranları ise 90'lı yılların sonuna kadar devam etmiştir.
İsveç yeni banknot ile madeni paraları, Ekim 2015 – 2016 olmak üzere iki aşamada tedavüle sokacağını duyurmuştur. Yeni banknotların, sahteciliğe karşı daha korunaklı olacağı İsveç Merkez Bankası Başkanı Stefan Ingves tarafından dile getirilmiştir. Türk lirasına benzer şekilde renk değiştiren görüntüler ve motifler eklenerek, sahte para basımına karşı önlemler alınmıştır. 1 Ekim 2015 tarihinde Riksbank yeni motifleri ile 20 – 50 ve 1000 kron banknotlarını piyasaya sürme kararı almıştır. Eski banknotlar ise yenileriyle birlikte tedavülden kaldırılmıştır.
İsveç Kronu Kurları ve Pariteleri [Dolar, Euro ve Türk Lirası]
İsveç kronu, finans piyasalarında yüksek işlem hacmine sahip minör para birimlerindendir. En çok Amerikan doları, Euro ve Norveç kronuna karşı değeri üzerinden işlemler gerçekleştirilmektedir. Amerikan doları ile USD/SEK paritesini oluşturmaktadır. Paritenin fiyat hareketlerine baktığımız zaman, 2014 Mart – 2015 Nisan döneminde yükseliş trendi ve ardından bu yüksek seviyeleri koruduğu görülmektedir.
USD/SEK paritesinin son 5 yılda gösterdiği en yüksek seviye, 15 Aralık 2016 tarihinde 1 dolar – 3,3965 İsveç kronu eşitliği olmuştur. En düşük seviye ise 25 Ekim 2013 tarihinde 1 dolar – 6,3181 kron ile kaydedilmiştir.
Euro – İsveç kronu paritesi, EUR/SEK şeklinde gösterilmektedir ve yüksek bir işlem hacmine sahiptir. Paritenin fiyat hareketlerini incelediğimiz zaman, uzun vadeli bir yükseliş trendi göze çarpmaktadır. Buna göre; son 5 yılın en yüksek seviyesi, 1 Mayıs 2018 tarihinde 1 Euro – 10,66 İsveç kronu ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 4 Mayıs 2013 tarihinde 1 EUR – 8,53 SEK ile görülmüştür.
Norveç kronu – İsveç kronu paritesi, NOK/SEK şeklinde gösterilmektedir. Paritenin uzun vadeli fiyat hareketleri incelendiği zaman, oldukça dalgalı bir seyir göze çarpmaktadır. Kısa vadede ise sert iniş – çıkış hareketleri görülmektedir. Buna göre; son 5 yılın en yüksek seviyesi, 17 Mayıs 2013 tarihinde 1 NOK – 1,1441 SEK ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 7 Ocak 2016 tarihinde 1 NOK – 0,9543 SEK ile görülmüştür.
İsveç kronu kuru ise SEK/TRY şeklinde gösterilebilir. Kurun uzun vadeli fiyat hareketleri incelendiği zaman, yükseliş trendi gözlemlenmektedir. Buna göre; son 5 yılın en yüksek seviyesi, 11 Nisan 2018 tarihinde 1 SEK – 0,5030 TRY ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 12 Mayıs 2013 tarihinde 1 SEK – 0,2729 TRY ile görülmüştür.
Kısaca İsveç Ekonomisi Hakkında Bilgiler
Yüzölçümü bakımından Avrupa'nın en büyük ülkelerinden birisidir ve oldukça gelişmiş bir iş dünyasına sahiptir. 1850 yılında Avrupa'da fakir bir tarım ülkesi iken 1970 yılında kişi başına düşen GSYİH bakımından dünyanın 3. ülkesi olmuştur. Aynı zamanda 1850 – 1970 döneminde dünyanın en hızlı büyüyen ve kalkınan ülkelerinden olmuştur.
Eğitime yapılan yatırımlar, serbest girişimlerin desteklenmesi, demir cevheri ve orman ürünleri ihracatı, yabancı sermayeden faydalanmak için alt yapı yatırımları İsveç'in gelişmesinde en önemli etkenlerden olmuştur. İsveç ekonomisi, sanayi sektörünün hızlı gelişimini için gerekli imkanları vermektedir. Sektörel bazda incelendiğinde günümüzde tarım, ormancılık, balıkçılık; hem GSYİH hem de toplam istihdamın % 2'sini teşkil etmektedir. Aynı zamanda İsveç tarım ihtiyacının % 80'ini kendi sağlayabilen bir ülkedir.
İsveç; sağlam teknolojik altyapısı, kalifiye işgücü, Ar-Ge'ye önem verilmesi, güvenilir sermaye piyasası ile dünyanın en güçlü ekonomilerinden birisine sahip olmuştur. Ayrıca teknolojik gelişmeleri, üretimde en çok kullanan ve yenilikçi ülkelerden birisidir.
İsveç Ticari İlişkileri
İsveç'in başlıca ticaret ortakları; Norveç, Almanya, Hollanda, Danimarka ve Çin'dir. Başlıca ihracat kalemleri ise makine, motorlu araçlar, kağıt ürünleri, kağıt hamuru, odun, demir – çelik ürünleridir. İsveç'in ithalat kalemleri ise makine, petrol ve ürünleri, kimyasallar, motorlu kara taşıtları, demir – çelik, gıda, giyimdir.
Türkiye ile ikili ilişkilere bakıldığı zaman; tekstil ve konfeksiyon ürünleri, motorlu taşıtlar ve aksamları, renkli televizyonlar, başlıca ihraç ürünlerimizi oluşturmaktadır. İthal ettiğimiz ürünler ise demir – çelik, makine ve aksamları, elektrikli cihazlardır.
