RUMEN LEYİ (RON) HAKKINDA BİLGİLER
Romanya'nın resmi para birimi, Rumen leyidir. Kimi yerde Romanya leyi kimi yerde de Rumen leyi ismiyle görebilirsiniz. Uluslararası para kodu, RON'dur ve Romanya Ulusal Bankası'nın kontrolündedir. Türk lirasına benzer şekilde, 1 Temmuz 2005 tarihinden itibaren Romanya leyinden 4 sıfır atılmıştır. Böylece Yeni Rumen leyi kullanılmaya başlamıştır. 1 Ocak 2007 tarihinde ise Avrupa Birliği'ne katılmıştır.
Romanya, Avrupa Birliği üyesi olmasına rağmen Euro kullanmaya henüz tam anlamıyla başlamamış bir ülkedir. Ley, tarihi açıdan 1877 yıllarına dayalı bir para birimidir ve alt birimi banidir. 1 ley, 100 baniye eşittir.
Rumen Leyi Kurları ve Pariteleri [Dolar, Euro ve Türk Lirası]
Küresel piyasalarda genellikle yerel yatırımcılar tarafından takip edilen Rumen leyi pariteleri, uzun vadede kar getiren bir özelliğe sahiptir. Rumen leyi kuru ise ülkemizde takip edilen bir döviz kurudur. Şimdi bu parite ve kurların detaylarına göz atalım:
Amerikan doları – Rumen leyi paritesi, USD/RON şeklinde gösterilmektedir. Paritenin uzun vadeli fiyat hareketlerine baktığımız zaman, 2014'ün ikinci yarısından 2015'in ikinci yarısına kadar yükseliş kaydettiği ve ardından bu aralıkta dalgalandığı gözlemlenmektedir. Buna göre son 5 yılın en yüksek seviyesi, 25 Aralık 2016 tarihinde 1 dolar – 4,3845 ley ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 7 Mayıs 2014 tarihinde 1 dolar – 3,1827 ley ile görülmüştür.
Euro – Rumen leyi paritesi ise EUR/RON şeklinde gösterilmektedir. Uzun vadede hem dalgalı hem de yükseliş eğrisi çizen parite, günümüzde yükselmeye devam etmektedir. Buna göre son 5 yılın en yüksek seviyesi, 1 Euro – 4,6868 ley ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 5 Mayıs 2013 tarihinde 1 Euro – 4,3037 ley ile görülmüştür.
Rumen leyi kuru, küresel finans piyasalarında RON/TRY paritesi üzerinden işlem görmektedir. Uzun vadeli değişimlerine bakıldığı zaman, düzenli bir yükseliş eğrisi oluşmuştur. Günümüzde ise tarihinin en yüksek seviyesini kaydetmiştir. Buna göre; 11 Nisan 2018 tarihinde 1 ley – 1,1097 liraya ulaşmıştır. Son 5 yılın en düşük seviyesi ise 14 Mayıs 2013 tarihinde 1 ley – 0,5418 lira ile görülmüştür.
Yüksek işlem hacimli pariteler arasında; İsviçre frangına karşı değerini gösteren CHF/RON paritesi, Kanada dolarına karşı değerini gösteren CAD/RON paritesi ve İngiliz sterlinine karşı değerini gösteren GBP/RON paritesi de yer almaktadır. Bu paritelerin fiyat değişimlerini incelediğimiz zaman;
CHF/RON paritesinde son 5 yılın en yüksek seviyesi, 25 Ocak 2015 tarihinde 1 CHF – 4,5781 RON ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 22 Mayıs 2013 tarihinde 1 CHF – 3,4434 RON ile görülmüştür.
CAD/RON paritesinde son 5 yılın en yüksek seviyesi, 20 Nisan 2015 tarihinde 1 CAD – 3,3790 RON ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 11 Şubat 2016 tarihinde 1 CAD – 2,8431 RON ile görülmüştür.
GBP/RON paritesinde son 5 yılın en yüksek seviyesi, 28 Haziran 2015 tarihinde 1 GBP – 6,4182 RON ile kaydedilmiştir. En düşük seviye ise 26 Ağustos 2017 tarihinde 1 GBP – 4,9387 RON olmuştur.
Kısaca Romanya Ekonomisi Hakkında Bilgiler
Romanya, Orta ve Doğu Avrupa'nın en büyük ikinci pazarı konumundadır. Aynı zamanda sanayileşme sürecine girmesiyle birlikte güçlü bir kırsal göç gerçekleşmiştir. 2. Dünya Savaşı'ndan büyük bir yara ile çıkan Romanya, ekonomisini kalkındırmak için fazlasıyla mücadele etmiştir. Aralık 1989 Devrimi sonrasında serbest piyasa sistemine adapte olmaya çalışmıştır. İktisadi açıdan kendini geliştirmek için dış ticarete önem vermiştir. 1 Ocak 2007 tarihinde ise Avrupa Birliği'nin tam üyesi olmuştur. Şimdilerde Romanya, Avrupa'nın en cazip ülkelerinden bir tanesidir.
Euro Bölgesi'nde yaşanan krizler, Romanya'nın makroekonomik verileri üzerinde de etkili olmuştur. Avrupa Birliği'nde yaşanan krizler, Romanya ekonomisini kötü etkilediği için yabancı firmaların yatırım yapma konusunda çekindikleri de bilinmektedir. 2017 – 2020 döneminde, Romanya ekonomisinin ortalama büyüme oranı ise % 3,4 civarında öngörülmektedir.
Romanya 2000'li yıllarda hızlı bir ekonomik büyüme göstermiştir. AB sonrasında ise bu trendin devam etmesi sürecinde 2007 yılında % 6,3; 2008 yılında % 7,3 oranında büyüme gerçekleşmiştir. Bu oranlar, AB ortalamasının üzerinde GSYİH büyüme oranlarının yakalandığını göstermektedir. Buna karşın 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle büyüme kesintiye uğramıştır.
Romanya Ticari İlişkileri
Romanya ihracatının % 70'ini Avrupa Birliği ülkelerine yapmaktadır. Başlıca ticaret ortakları ise Almanya, İtalya, Fransa, Macaristan, Türkiye, Rusya ve Polonya'dır. Romanya'nın başlıca ihraç kalemleri; makineler, metaller, tekstil ve ürünlerdir. İthalat kalemleri ise kimyasallar, mineral yakıtlar, tekstil ve makinelerdir.
Türkiye ile Romanya arasındaki ikili ticaret ilişkilerinde ise başlıca ihraç ürünlerimiz; karayolu taşıtları aksam ve parçaları, demir – çelik ve tekstildir. Romanya'dan ithal ettiğimiz ürünler ise petrol yağları ile mineral yağları, dökme demir ve hurdadır. Aynı zamanda binek otomobil konusunda da Romanya ile sıkı bir bağımız bulunmaktadır.
2015 yılında Romanya'ya ihracatımız 2,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye'nin Romanya'dan ithalatı ise 2,6 milyar dolar değerindedir. İki ülke arasındaki toplam ticaret hacmi ise 5,4 milyar dolardır. Bu hacmin, 10 milyar dolara yükselmesi iki ülkenin ortak hedefidir.
